Gekooide natuur op een levensgroot ledscherm
Margit Lukács over de videotentoonstelling I Wan’na Be Like You
In de nieuwe video I Wan’na Be Like You onderzoeken kunstenaars Margit Lukács en Persijn Broersen de Westerse kijk op de jungle. Wat was en is ‘ons’ beeld van wildernis? Wat heeft de Monkey Song uit Disney’s Junglebook daarmee te maken? En kunnen we een nieuw perspectief op de natuur creëren?
“Fantastisch om in zo’n prachtig gebouw een podium te geven aan onze film”, valt Margit met de deur in huis. “In de serie ‘Hallelujah! Actuele Altaarstukken’ biedt de Grote Kerk in Alkmaar in het voorjaar een podium voor een kunstwerk waarin de klimaatcrisis centraal staat. Een grote eer om de serie af te trappen, en dat op een levensgroot ledscherm onder de machtige gewelfschildering van Van Oostsanen!”
Persijn: “I Wan’na Be Like You is een video waarin een mythische wildernis het decor vormt van een avatar die dansend beweegt op verschillende muzikale interpretaties van de Monkey Song, I Wan’na Be Like You uit Disney’s Junglebook. Bezoekers krijgen toegang tot een nieuwe ruimte: een digitale video vol muziek en dans, waarin verleden en toekomst elkaar ontmoeten. Hoe kun je naar de wereld kijken? Hoe verhouden wij mensen ons tot de wildernis? Willen we dat veranderen, of verandert ons perspectief zonder dat we het door hebben?”
Wildernis in het Westen
“Centraal in onze video staat de jungle. Of eigenlijk: de Westerse vertaling van de mythe die wildernis heet. Sinds de VOC-tijd hebben ontdekkingsreizigers planten meegebracht naar Europa die je nu nog terugziet in botanische tuinen en kassen van grote Europese steden”, vertelt Margit.
Persijn vult aan: “Tijdens een van onze bezoeken aan zo’n botanische tuin, maakten we een storm mee terwijl we zelf in de kas stonden. Dat was een waanzinnige ervaring: buiten was het pikzwart, we hoorden de regen kletteren en zagen de windvlagen rondom het gebouw. Daarbinnen in die kas was het kalm. Alle bomen stonden stil. Alsof we in een stopgezette jungle stonden, een gekooide wildernis. Daar begon de inspiratie voor deze videomusical.”
Margit: “We maakten duizenden foto’s van verschillende tuinen en kassen en ontwierpen op basis van die foto’s één ‘universeel’ digitaal model. Het grappige is dat de vorm van onze jungle-tuin veel monumentale elementen bevat – het past dus heel mooi in een kerk. Die kathedraal-achtige kas vormt het decor van de avatar in onze videomusical, die door de jungle danst en waarin je als kijker meebeweegt.”
Disney’s Junglebook als inspiratiebron
“Een andere bron van inspiratie voor dit project ligt in de Monkey Song van Disney’s Junglebook”, gaat Margit verder. “We nemen vaak een onderwerp uit de populaire cultuur als uitgangspunt. In die Disneyfilm (de versie uit 1961) zingen de apen het liedje I Wan’na Be Like You als karikatuur van de New Orleans jazzmuzikanten uit de jaren ’20 van de vorige eeuw. Als aanklacht tegen het onderliggend racisme en als eerbetoon aan de New Orleans Jazz hebben we Jamal Bijnoe en Orlando Ceder van zangkoor Black Harmony en jazzmuzikant David Lukács gevraagd om een nieuwe interpretatie van I Wan’na Be Like You te maken.”
Persijn: “Dit leverde twee zeer verschillende versies op: een meerstemmig a capella koorstuk over de voorouders van Jamal Bijnoe en Orlando Ceder, getekend door het slavernijverleden. En de jazzcompositie van David Lukács die deels gebaseerd is op de westerse klassieke fuga en de jazz uit de jaren ’20. Muzikant Berend Dubbe heeft deze verschillende muziekstukken weer samengebracht in de totale soundscore.
Voor de ene artiest betekent het lied dus iets heel anders dan voor de ander. Net zoals het licht steeds anders valt door het bladerdek van bananenbomen, door de mist in onze virtuele wildernis, of door een kerkraam. Zo kan ook ons beeld van wildernis of jungle zich blijven ontwikkelen en verandert de verhouding tussen natuur en cultuur continu.”
Dansen door de jungle
“Het bijzondere van videokunst is dat wij met hulp van de artiesten die met ons samenwerken een complete musicalvideo kunnen maken”, vertelt Persijn enthousiast. “Die video heeft zichzelf geschreven, want de wisselwerking tussen onze virtuele wereld, de avatar, de muziek en de choreografie hadden we van tevoren niet uitgedacht.”
Margit: “We hebben choreograaf Andreas Hannes en danseres Laura Costa gevraagd om via Motion Capture bewegingen te geven aan onze avatar. Die avatar is trouwens een zo ambigu mogelijk wezen: een aapachtig dier, een mens? Een geest uit het verleden of uit de toekomst? Zie erin wat je wilt zien.
De avatar danst vertraagd op de melodielijnen, waarmee de choreograaf wil laten zien dat wij nu, in het heden, een enorme verantwoordelijkheid hebben. We zijn het verleden én de toekomst. Wat we nu doen als mensen, heeft effect op de rest van de wereld. Op de natuur. Op het klimaat. In die choreografie, vertaald in een mix van klassieke en moderne dans, creëren de bewegingen nog meer tijdsverwarring en lijken de echo van het verleden en het onbestemde van de toekomst samen te komen.”
Nieuwe blik op de natuur
“Onze fantasie komt tot leven. Dat is toch eigenlijk pure magie?”, lacht Margit. “Dat is wat techniek en computers ons hebben gebracht: een magische nieuwe ruimte, onontgonnen, onvoorspelbaar en met eindeloze mogelijkheden.” Persijn: “Ik realiseerde me pas echt hoe enorm anders en onmetelijk het digitale domein is toen ik een foto van mijn overleden opa scande, bijna dertig jaar geleden. Plots zat hij in de computer en kon ik zijn beeld bekijken en bewerken.
Die digitale revolutie dendert door en heeft grote invloed op alles om ons heen. Soms lijkt het alsof het digitale domein tegengesteld is aan ‘de natuur’. Hoe zit dat? Hoe kijken we eigenlijk naar die natuur. Wat zijn tot nu de kaders, de bril waardoor we kijken? Welke invloed heeft onze verbeeldingskracht op de perceptie ervan? Kunnen we die perceptie veranderen? Moeten we die willen veranderen? En hoe zou dat er dan uit zien? Dat is misschien wel de rode draad in dit werk: hoe verhouden wij mensen ons tot de natuur?”