Interview: programmeur Marijke van den Muijsenberg

1993: dertig jaar geleden. Jules Deelder leefde nog, het internet stond in de kinderschoenen en in Theater De Vest was de Kleine Zaal nog niet de zaal die het nu is. Toch is er ook iets hetzelfde gebleven. Op de zogeheten ‘plan-kaarten’ uit de jaren ’90 is het handschrift van Marijke van den Muijsenberg al te zien. Zij begon haar carrière in Alkmaar als programmeur. Inmiddels is ze al jaren hoofd Programma en Publiek. En hoe!

“Ik gebruik ze nog steeds, die plan-kaarten. Ik ben ook de enige die ze kan ontcijferen”, lacht Marijke. “En ik herinner me nog goed dat ik ze voor de eerste keer invulde.” Na een studie Nederlands aan de universiteit, inclusief bijvak massacommunicatie in public relations (het begin van wat nu marketing heet) en een eindscriptie over het literaire werk van Jeroen Brouwers ging ze aan het werk als publiciteitsmedewerker bij twee kleinere theaters in het Gooi en later bij het Spant in Bussum.

“Toen er hier bij Theater De Vest een vacature als programmeur vrij kwam, solliciteerde ik daarop. Dat was het begin van mijn dertigjarige loopbaan in hier in het Alkmaarse. In de jaren erna kreeg ik meer verantwoordelijkheden, een grotere rol binnen het managementteam en nu mag ik al enige tijd door het leven als hoofd Programma en Publiek, verantwoordelijk voor het hele artistiek-inhoudelijke deel van Theater De Vest. Bijzonder eigenlijk, hoe ik mij dag in dag uit met een prachtig team mag inzetten voor het theatervak. Ik heb echt een superleuke baan. Daarom doe ik dit ook al een tijdje.”

Het mooie van cultuur

“Ik heb al van jongs af aan een diepe bewondering gehad voor mensen die kunst maken. Voor mensen die iets kunnen wat ik zelf niet kan. Dat begon met literatuur, ging naadloos over in podiumkunst en ik ben het nooit minder gaan waarderen. Nog steeds ga ik met evenveel zin naar het theater als dertig jaar geleden.

Omdat ik in Amsterdam woon, kan ik ontzettend veel zien. Daar en in Alkmaar heb ik mijn netwerk op- en verder uitgebouwd. Alle vormen van theater vind ik schitterend. Toch merk ik dat ik steeds meer neig naar het abstracte. In de loop der jaren heb ik veel gezien, waardoor ik me beter kan verhouden tot kunstvormen waarbij er een groter beroep wordt gedaan op mijn verbeeldingskracht. Tegelijkertijd kan ik ook enorm genieten van een goed stuk cabaret, van sterke dialogen op het toneel of juist van een spectaculaire show. Het verveelt nooit. Overigens kan ik het iedereen aanraden om af en toe alleen een zaal in te duiken. Heerlijk.”

Programmeren toen en nu

“Het aanbod van impresariaten en theatermakers kwam dertig jaar geleden binnen op papier. Stapels brochures per post. Daarna maakte ik zelf een lijst met voorkeuren, pakte de telefoon of maakte vanaf januari – dat was toen een vaste maand in de programmeercyclus – live een afspraak met de producent of het impresariaat. Alle theaters deden dat zo. En dan begon het plannen: welke voorstelling in welke zaal en wanneer?

Nu gebeurt bijna alles digitaal, programmeren we het hele jaar door en plannen steeds verder vooruit. Tussendoor passen we aan en stellen we bij, een vaardigheid die in de coronaperiode goed van pas kwam”, vertelt Marijke. “Bovendien zie je dat er tegenwoordig in de theaterwereld meer in serie wordt geboekt: grote voorstellingen die langer op één plek blijven. Ook in Alkmaar gebeurt dat steeds vaker.

We zijn trots op het feit dat we meespelen in de bovencategorie. Want eigenlijk zijn we geen ‘grote’ schouwburg. Onze grote zaal is middelgroot. Gelukkig weten nationale spektakelstukken en artiesten Alkmaar goed te vinden. Zelf vind ik het belangrijk om het hele spectrum te laten zien: van beginnend artiest tot grote, kwalitatief goed geproduceerde shows. Soms moet je daarin risico’s nemen. Met dit team, met de culturele partners in deze stad, met restaurant Klunder en met ons fijne publiek, kan dat.”

Hoogtepunten

“Toen ik hier begon, was de Kleine Zaal echt een kleine zaal. In 2000 hebben we deze ruimte opgeknapt en vergroot. Dat was een hoogtepunt; we hebben nu nog dagelijks plezier van onze mooie vlakke-vloerzaal waar we makers die al een eindje op weg zijn in hun carrière een podium bieden. Voor de beginnende artiesten is er het Try-Out Café in de Plein Zaal. Die voorziet echt in een behoefte in Alkmaar: het Try-Out Café is altijd uitverkocht.

Ook de feestelijke heropening van de Grote Zaal met het nieuwe stoelenplan en de bijzondere orkestopstelling van ons podium in 2013 vond ik een speciaal moment. Moderne dans choreografe Krisztina de Châtel presenteerde haar prachtige voorstelling Föld met de aarden wal én organiseerde een choreografie met brandweermannen en -wagens op het plein. Geweldig om mee te maken.”

Netwerk opbouwen

In de loop der jaren zijn er vaste verbindingen opgebouwd met een aantal gezelschappen. Het Nationale Theater, het Nederlands Kamerorkest en Scapino Ballet Rotterdam zijn vaste gezichten in Alkmaar, net als Theater Oostpool en de Theateralliantie die landelijk grotere producties aanbiedt. “Met deze vaste partners zijn we verzekerd van kwalitatief goede voorstellingen op het gebied van dans, theater en muziek. Ook in de Grote Kerk zetten we een mooi programma neer. Zo komt de Bachvereniging hun Mattheüs ten gehore brengen in onze prachtige kerk. Een unicum.”

Dynamisch, flexibel én gastvrij

“Dankzij fijne collega’s, een flexibele mindset en een groot aanpassingsvermogen, hebben we prachtige stappen gezet. Social media, digitale kaartverkoopsystemen, een website: het was er allemaal niet toen ik hier begon. Geen dag is hetzelfde. En we doen het echt samen. Elianne en haar marketingteam weten het publiek goed te bereiken en blijven, wat er ook gebeurt, in oplossingen denken. Online én offline. Yvonne en haar publieksserviceteam staan onze bezoekers altijd vriendelijk en gastvrij te woord en ontvangen ook artiesten, gezelschappen en technici met open armen. Onze technische ploeg wordt landelijk geprezen om hun inzet en deskundigheid. En dankzij de inspanningen van festivalprogrammeur Henk Foekema en zijn opvolger Dorus Smit bedienen we een steeds breder publiek, ook buiten de zalen van het theater.”

Een blik in de toekomst

“In de toekomst verwacht ik dat we de kwaliteit en veelzijdigheid die we nu bieden, steeds verder uitbreiden. Ook programmeren we meer en meer festivals, zoals Zomer op het Plein, Zomer in De Mare en Vest in de Stad.

Ik hoop nog mee te maken dat we een eigen gezelschap hebben, een zelfproducerend theater. Daar hebben we de afgelopen jaren al succesvol mee geëxperimenteerd tijdens shows als De Verschrikkelijke Vondeling en Het Mysterie van Alkmaar, een grote familieproductie met orkest dat twintig keer, inclusief schoolvoorstellingen, volledig uitverkocht was in de Grote Kerk. Ongelofelijk inspirerend om zo nauw betrokken te zijn bij het maakproces: de tekst, de casting, de productie én de uitvoering.

Wie weet maken we de komende jaren onze grootste ambitie nog waar: een nieuw theater voor Alkmaar waar we beginnende makers en grotere producties nóg meer podium kunnen geven. Dat zou de kroon op mijn carrière zijn!”