Alkmaarse orgels; door geldgebrek in topvorm
Dat er in de Grote Kerk van Alkmaar twee eeuwenoude orgels staan is misschien wel Alkmaars best bewaarde geheim. Hoog tijd dat het grote publiek kennismaakt met deze parels tijdens de Kaasmarktconcerten, de avondconcerten, het Orgelfestival en Rondom Bach.
“Nu staat Alkmaar bekend om AZ en de Kaasmarkt, vroeger heeft de stad wereldfaam gekend door zijn orgels”, vertelt Pieter van Dijk, stadsorganist in Alkmaar. “In 1511 werd eerst het kleine orgel gebouwd, het grote volgde in 1645. Vooral voor het laatste werd veel geld uitgetrokken. Het was dé trots van de stad met het Alkmaarse wapen en de grootste beschilderde orgelluiken ter wereld. Een eeuw later, in 1725, werd het grote orgel met maar liefst 56 klankkleuren omgebouwd en is vandaag de dag nog voor 90% origineel. Dat hoge percentage hebben we te danken aan geldgebrek. Er zijn plannen geweest om dit mechanische orgel compleet te elektrificeren. Dat zou alle nuance uit de toetsen hebben gehaald.”
Het programma van 2023
Dit seizoen kan iedereen weer genieten van de prachtige klanken van de Alkmaarse orgels. Sommige concerten zijn zelfs gratis toegankelijk.
Kaasmarkt Orgelconcerten
Vanaf vrijdag 5 mei wordt er elke vrijdag om 12:00 uur een Kaasmarkt Orgelconcert gegeven. “In het begin van het seizoen krijgen jonge talenten en internationale studenten de kans om onze oude orgels te bespelen”, zegt Pieter. “In het hoogseizoen zitten de bekendere organisten achter de toetsen. Zelf geef ik twee concerten dit seizoen; programma’s met korte stukken waarin je diverse klankkleuren hoort zodat het voor iedereen toegankelijk is. Voel je welkom, de entree is gratis.”
Avondconcerten
Voor de echte orgelliefhebber staan in juli en augustus de Avondconcerten op het programma. Het niveau is hoog, volgens Pieter. “Elkse ter Lindert speelt het openingsconcert en de jonge Italiaanse organist Alberto Gaspardo sluit het seizoen af. Hij kreeg vorig jaar het etiket Young Echo Organist, de prijs voor het winnen van het Paul Hofhaimer Concours in Innsbruck. Op 19 juli wijd ik een concert aan de afsluiting van mijn Bach-project. In de afgelopen vijf jaar heb ik maar liefst 21 cd’s opgenomen met muziek van Bach, waarvan de helft in de Grote Kerk in Alkmaar. Een intensief én inspirerend project.”
Het Orgelfestival
Sinds 1991 vindt eens per twee jaar het Orgel Festival Holland in Alkmaar plaats. Dit jaar is het thema: Europese muziek in tijden van oorlog en vrede. “We hebben een heel divers programma samengesteld. Er worden concerten gegeven, zowel orgelsolo programma‘s als combinaties met andere instrumenten en zang. En natuurlijk is er het internationale orgelconcours; een wedstrijd waarin jonge organisten laten horen welk talent ze in huis hebben.”
Rondom Bach
De zaterdagmiddagen staan in teken Bach. “In deze serie werk ik samen met studenten van het conservatorium. Naast orgel hoor je ook andere instrumenten en zang. De stukken die we ten gehore brengen, zijn niet allemaal van Bach, maar hebben wel degelijk een relatie met hem. Met Rondom Bach hopen we de interesse van luisteraars te verbreden en muziekliefhebbers om te toveren tot orgelfans.”
De Vrienden van het orgel
De Vrienden van het orgel zetten zich in om de belangstelling voor dit klinkend erfgoed te versterken. “De stichting geeft bijvoorbeeld meer bekendheid aan de kleinere orgels in onze regio”, legt Pieter uit. “Het leuke is dat ieder orgel een eigen persoonlijkheid heeft, een eigen klank en speelgevoel. Mijn collega Frank van Wijk en ik bespelen die onbekendere orgels graag.”
Pieter van Dijk, stadsorganist
Pieter van Dijk werkt sinds 1997 als organist aan de Grote kerk. Hij begon zijn carrière in de kerken van de Schermer, was koster en organist van de Lutherse kerk in Alkmaar en is nu stadsorganist. In die rol speelt hij op de orgels van de Grote Kerk en verzorgt hij ze. Daarnaast is hij orgeldocent aan de conservatoria van Amsterdam en Hamburg. Hij geeft zijn studenten geregeld les in de Grote Kerk van Alkmaar om hen te leren spelen op de unieke en leerzame orgels. Pieter: “De schoonheid van de klank is iets heel bijzonders, schoonheid is een medicijn. Orgelklanken brengen je terug naar een mooiere wereld. Zowel luisteraars als spelers hebben altijd het gevoel dat ze extra inspiratie hebben opgedaan hier in Alkmaar. Wat mij betreft mag Alkmaar weer op de kaart staan als orgelstad. Daar draag ik met liefde mijn steentje aan bij.”
Meer informatie over de orgelconcerten en het Orgelfestival vind je in de agenda. Informatie over de vrienden van het orgel vind je op www.vriendenvanhetorgel.nl.
Informatie over het Orgelfestival Holland: www.orgelfestivalholland.nl